Logħob bl-istatwi u l-Qaddisin!

It-twemmin u l-aspett kulturali għandhom bżonn xuxlin. Wieħed ma jistax jgħaddi mingħajr l-ieħor.

Fl-imgħoddi kienu diversi dawk li meta kienu tfal kienu jilagħbu bl-affarijiet tal-knisja. Diversi kellhom fi

djarhom artali żgħar u statwi tal-qaddisin. Kien żmien ieħor. Imma jidher li xi wħud kibru u xi wħud laħqu

sew ukoll imma xorta għadhom jilagħbu bil-knisja u bl-istatwi!

Li wieħed ikun dilettant tal-festi u tal-vari mhi xejn ħażin. Għall-kuntrarju, hija xi ħaġa tajba. Diversi huma dawk li huma voluntiera u jagħtu ħin u enerġija biex ikun hemm dawn iċ-ċelebrazzjonijiet. Huma parti mill-identit. tagħna l-Maltin. Grazzi għalihom u għas-sagrifiċċji li jagħmlu, dawn it-tradizzjonijiet kulturali u xhieda tal-fidi għadhom ħajjin fostna.

Imma, u hawn tinsab l-‘imma’ kollha, mhux l-ewwel darba li jingħad li l-festi, l-istatwi u t-tiżjin ma jistgħux ikunu biss folklor popolari imma għandhom ikunu espressjoni ġenwina ta’ xi ħaġa aktar profonda, jiġifieri tal-fidi.Wieħed ma għandux ikun biss dilettant tal-festa tal-Madonna jew ta’ San Pawl imma għandu jkun persuna ‘ħabib’ li jħobb u jgħix proprju t-tagħlim tagħhom. Il-festi u l-qaddisin ma għandhomx ikunu biss qoxra imma espressjoni esterna ta’ xi ħaġa aktar profonda. Għaldaqstant, il-festi u l-istatwi ma jistgħux ikunu ‘imneżżgħin’ mill-aspett ta’ twemmin. Jekk jiġri dan, dawn jispiċċaw biss manifestazzjoni ta’ folklor reliġjuż.

Proprju dan kien il-messaġġ li stqarr dan l-aħħar l-Isqof ta’ Għawdex meta tkellem fuq il-purċissjonijiet tal-Ġimgħa l-Kbira. Huwa lmenta li hemm riskju li dawn jispiċċaw karnivalata. It-twemmin u l-aspett kulturali għandhom bżonn xulxin.

Wieħed ma jistax jgħaddi mingħajr l-ieħor. Jekk jiġri dan, l-għan tal-festi u tal-istatwi jintilef sew. Il-fidi għandha bżonn il-kultura tal-post biex tesprimi lilha nnifisha b’mod li wieħed jista’ jifhimha. Min-naħa l-oħra, il-kultura reliġjuża għandha bżonn il-fidi ġenwina. Mingħajr il-fidi ġenwina, din tkun biss manifestazzjoni vojta u bla sens... jekk mhux ukoll waħda pagana! Kulħadd jaf b’ċerti ġesti u twerżiq quddiem xi statwa biex jifhem xi rrid ngħid. Ma nistgħux inkomplu ndawru r-reliġjon f’attivita purament folkoristika.

Għaliex qiegħed ngħid dan kollu? Qiegħed ngħid dan għax bħala parti miċ-ċelebrazzjoni tal-Belt

bħala belt kapitali Ewropea tal-kultura kien hemm attivita msejħa ‘Il-Festa l-Kbira’.

L-istatwi ta’ San Pawl, San Duminku, Santu Wistin u tal-Madonna tal-Karmnu nħarġu flimkien f’dawra sa Pjazza Jum il-Ħelsien. Personalment u b’rispett nistqarr li dan kien kollu logħob bl-istatwi u l-qaddisin!

Nistqarr li dan kien ġest li bih il-fidi u l-kultura ġew separati. Din il-manifestazzjoni kellha doża kbira ta’ festa popolari mneżżgħa mill-fidi u l-ġabra liturġika.Min jafni, jaf sew li jien persuna li nħobb u napprezza l-kultura, imma dawn l-istatwi mhumiex trofej kulturali. Wieħed ma jistax ‘jużahom’ bħala attrazzjoni turistika biss. Dan jgħodd għall-knejjes sbieħ tagħna li ma għandhomx ikunu meqjusa biss bħala mużew tal-arti! Għaldaqstant, nistqarr li din l-attività kienet dak li bl-Ingliż jissejjaħ ‘in bad taste ’ u mhux f’postha!

Punt ieħor huwa l-isem li ngħata għal din l-attività: Il-Festa l-Kbira. Teoloġikament dan huwa isem falz għall-aħħar. Ma hemm l-ebda festa ikbar mill-festa tal-Għid li għadna kemm iċċelebrajna! Għalina l-Insara, il-Festa tal-Għid – il-mewt u l-qawmien tal- Mulej – hija l-ikbar festa fil-kalendarju Nisrani u ma hemm l-ebda festa li tista’ tissejjaħ b’dan it-titlu! Min għażel dan l-isem juri li huwa fjakk mit-tagħlim teoloġiku. Jikxef ukoll li f’moħħu l-għan tiegħu/tagħha kien li din tkun attività sempliċement folkoristika!

Li wieħed joħroġ erba’ statwi, sbieħ kemm huma sbieħ, ma jagħmilx lil din l-ikbar festa!

Wieħed forsi jista’ jsemmi li din l-attivita ġabret lill-Beltin flimkien. Dan huwa punt tajjeb li l-komunita kollha tista’ tinġabar flimkien. Imma anke hawnhekk inħoss li din kienet ‘għaqda’ artifiċjali għall-aħħar mhux biss għax kulħadd jaf li wieħed irid aktar minn hekk biex verament jingħaqad imma għax kulħadd ġab u ddandan bit-trofew tiegħu!

Sinċerament inħoss li kien ikun aktar għaqli kieku kien hemm sforz ġenwin biex wieħed jipprova jwassal il-minjiera ta’ għerf u tagħlimli dawn il-qaddisin għaddewlna permezz ta’ kitbiethom u ħajjithom. Kemm San Pawl, San Duminku u aktar u aktar Santu Wistin kienu għorrief li kitbu kitbiet kbar. Biżżejjed wieħed isemmi l-ittri ta’San Pawl li huma parti mill-Bibbja jew inkella l-ktieb klassiku ta’ SantuWistin bl-isem ‘Il-Belt t’Alla, Belt tal-bniedem’.

Dawn fihom temi attwali u li fihom x’wieħed jomgħod anke għalina li qegħdin ngħixu issa għax jitkellmu fuq il-korruzzjoni, il-kilba għall-poter uman, is-solidarjeta, l-onesta, il-ġlieda għall-verita, fost temi oħra! Hija ħasra li dawk li huma ‘dilettanti’għal dawn il-qaddisin huma mbagħad sajmin sew mill-għerf tagħhom.

Inħoss li din kienet ukoll opportunit. mitlufa għax ma hemmx sforz li wieħed jipprova jifhem aħjar ir-realtajiet soċjali u umani ta’ din il-belt. Inħoss li għalkemm qed jingħataw l-għajnuniet kollha biex din il-belt tkun riġenerata u terġa’ tingħata l-ħajja (u tajjeb li ngħidu li dan il-proċess bdieh Lawrence Gonzi), ftit qed tingħata importanza lil riġenerazzjoni soċjali ta’ din il-belt. Kulħadd jaf li f’din il-lokalit. hemm diversi problemi soċjali kbar. Diversi anzjani jinsabu jgħixu f’kundizzjonijiet mhux ideali.

Diversi tfal ifallu l-iskola. Tajjeb li wieħed isemmi l-Fondazzjoni li waqqaf id-Deputat Claudio Grech li qiegħed jipprovdi diversi għajnuniet lill-komunita. Ninsab ċert ukoll li l-kappillani u membri reliġjużi oħra qegħdin jaħdmu fis-silenzju f’din il-komunita.

Nawgura li l-enerġija tagħhom jagħtuha proprju fejn jgħodd l-aktar u jmorru lil hinn mill-qoxra reliġjuża jew mis-sbuħija tal-knejjes ħalli jwettqu evanġelizzazzjoni lill-komunitajiet tagħhom.

Żmien li wieħed jilgħab bil-knisja u l-istatwi spiċċa. Sintendi, għal min irid iħares ’il quddiem u mhux lura jew biex inessi l-preżent!

(Dan l-artiklu ġie ippublikat fuq il-gazzetta Il-Mument – 8 ta' April, 2018)